Ο Μεγάλος Περίπατος του Κώστα

Πολύς λόγος γίνεται τελευταία για τις παρεμβάσεις του δημάρχου Αθηναίων στην πρωτεύουσα, οι οποίες ονομάστηκαν από τον ίδιο «ο Μεγάλος Περίπατος της Αθήνας». Μεγαλεπήβολος όσο και ατυχής ο τίτλος. Ο ρέκτης κ. Μπακογιάννης είναι εμφανές πως αποφάσισε να περάσει στην Ιστορία με την ανάπλαση του κέντρου, δίνοντάς της ένα όνομα που το είχαν τιμήσει άλλοι, πολύ πριν από αυτόν, και στα σοβαρά, χωρίς χρωματιστές κορδέλες… Πάντως, δεν θα μας απασχολήσει τώρα ούτε η ουσία των παρεμβάσεων, η αληθινή τους χρησιμότητα, εάν υπάρχει τέτοια, ούτε και οι πολιτικές φιλοδοξίες του κ. Μπακογιάννη, που ενδεχομένως ελπίζει πως ο Περίπατός του θα τον πάει από το δημαρχείο στο μέγαρο Μαξίμου – θα σταθούμε μόνο στην ονομασία.

Το όνομα, λοιπόν, του σχεδίου για τη δημιουργία κάποιων «από τις μεγαλύτερες αστικές παρεμβάσεις που έγιναν ποτέ στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας» ασφαλώς παραπέμπει -αρχικά- στο εξαιρετικό βιβλίο της Αλκης Ζέη «Ο Μεγάλος Περίπατος του Πέτρου». Το βιβλίο εκδόθηκε το 1971, αλλά γράφτηκε στο Παρίσι όταν η συγγραφέας ζούσε εκεί με την οικογένειά της αυτοεξόριστη κατά τη διάρκεια της δικτατορίας, και είναι η βόλτα ενός αγοριού, ο περίπατος του μικρού Πέτρου, στην Αθήνα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και της Κατοχής – η τρυφερότητα και η φρίκη συνυπάρχουν σ’ αυτό το σημαντικό βιβλίο. Τώρα, το πώς ο «Μεγάλος Περίπατος του Πέτρου» κατάντησε ο «Μεγάλος Περίπατος του Κώστα» (Μπακογιάννη) αυτό είναι κάτι που χρεώνεται στο επικοινωνιακό επιτελείο του δημάρχου – μπορεί να σκέφτηκαν πως είναι μια καλή ιδέα.

Ωστόσο, η λέξη «περίπατος» έχει μεγάλο βάθος που δεν φαίνεται εκ πρώτης όψεως. Προέρχεται από το αρχαίο ρήμα «περιπατέω-ώ». Στα νέα ελληνικά, «περπατώ» σημαίνει, σύμφωνα με το Μείζον Ελληνικό Λεξικό, «πηγαίνω με τα πόδια από τόπο σε τόπο, βαδίζω, κάνω περίπατο, ιδίως για αναψυχή». Επίσης, «περπατώ» σημαίνει πως οδηγώ, συνοδεύω κάποιον σε περίπατο, αλλά και αλλού, όπως τα νυχτερινά κέντρα, οι λέσχες, τα κλαμπ, και ίσως το περιθώριο. «Ελα να σε περπατήσω», λέμε, εννοώντας πως προσφέρουμε σε κάποιον τη συνοδεία μας στη νυχτερινή, και ίσως σκοτεινή πλευρά της πόλης και της κοινωνίας. Από εδώ βγαίνει και η μετοχή «περπατημένος» και «περπατημένη», που είναι ακριβώς το άτομο που έχει γνωρίσει τη ζωή, που έχει «γράψει χιλιόμετρα» στη νύχτα, στις ερωτικές σχέσεις, στο ζην επικινδύνως. Ο περπατημένος είναι το αντίθετο του άβγαλτου και του απονήρευτου. Ακόμα, «περπατώ», σε προτάσεις με άρνηση, λέει το Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, σημαίνει δεν εξελίσσομαι ικανοποιητικά, σύμφωνα με τις προβλέψεις – λέμε πως «η υπόθεσή σου δεν περπατάει».

Ο περίπατος λοιπόν είναι το χωρίς βιασύνη περπάτημα, είναι η σύντομη διαδρομή για αναψυχή και κατ’ επέκταση ο ειδικά διαμορφωμένος χώρος αναψυχής που προσφέρεται για περπάτημα. Ομως όταν λέμε ότι κάτι «πάει περίπατο», εννοούμε κάτι που χάνεται οριστικά, που καταστρέφεται. «Πήγαν περίπατο και τα λεφτά και τα χωράφια του, τα ‘φαγε στο χαρτί», θα πούμε για κάποιον μανιώδη τζογαδόρο που έχασε την περιουσία του στην πράσινη τσόχα. Επίσης, όταν κάποιος «κάνει περίπατο» εννοούμε και πως κάνει κάτι με χαρακτηριστική ευκολία: «η τάδε ομάδα έκανε περίπατο στο ματς εναντίον της δείνα», δηλαδή τη νίκησε χωρίς πολύ κόπο κατά κράτος.

Βέβαια, για να πάμε πιο βαθιά στο ιστορικό και νοηματικό υπόβαθρο της λέξης, «Περίπατος» ήταν ένα άλλο όνομα, ήδη από την αρχαιότητα, για το Λύκειο, τη σχολή που ίδρυσε ο Αριστοτέλης στην Αθήνα. Οσο για την ονομασία της σχολής «Λύκειο», αυτή οφείλεται στο ότι ο μεγάλος αρχαίος φιλόσοφος και επιστήμονας συγκέντρωνε τους μαθητές και τους διδάσκοντες της σχολής του στο δημόσιο Γυμνάσιο του Λυκείου, που ονομαζόταν έτσι από τον Λύκειο Απόλλωνα, στον ναό του οποίου στεγαζόταν. Ο Σταγειρίτης χρησιμοποιούσε τις εγκαταστάσεις του Γυμνασίου για τα μαθήματά του ή ίσως νοίκιαζε κάποιους χώρους πλησίον του. Ενας από αυτούς τους δημόσιους χώρους της ευρύτερης περιοχής ενδεχομένως ήταν μια αλέα, ένα δρομάκι με δέντρα, δηλαδή ένας περίπατος, όπου ο Αριστοτέλης συνήθιζε να περπατάει συζητώντας με τους συνεργάτες του και διδάσκοντας τους μαθητές του.

Ωστόσο, αυτή η εκδοχή, της Περιπατητικής Σχολής, αμφισβητείται από κάποιους σύγχρονους μελετητές, που επισημαίνουν πως ο επιφανής φιλόσοφος, ο θεμελιωτής πολλών επιστημών, χρησιμοποιούσε στη διδασκαλία του πολλά εποπτικά μέσα, όπως χάρτες, πίνακες, αστρονομικά και μαθηματικά όργανα, ακόμα και ανατομικά τραπέζια, που προϋπέθεταν κλειστό, στεγασμένο χώρο.

Οποια κι αν είναι η ιστορική αλήθεια, γεγονός είναι πως ο αριστοτελικός Περίπατος της Αθήνας του 4ου αιώνα π.Χ. με τον Σχολάρχη, τους Πρεσβυτέρους, δηλαδή τα πιο ηλικιωμένα μέλη της Περιπατητικής Κοινότητας που ασχολούνταν με την έρευνα και τη διδασκαλία, και τους Νεανίσκους, που καταπιάνονταν περισσότερο με τη μελέτη, εντός ενός ειδυλλιακού, ειρηνικού περιβάλλοντος γεμάτου γνώση, καμία απολύτως σχέση δεν έχει με τον Μεγάλο Περίπατο του Δημάρχου, εκτός από το όνομά του. Κάποιοι ισχυρίζονται πως με τις πολεοδομικές παρεμβάσεις του κ. Μπακογιάννη έχει πάει περίπατο η αισθητική της πόλης, με αυτές τις καινοφανείς έγχρωμες ταινίες και τους άσχετους φοίνικες. Κι αν προσθέσει κάποιος κι εκείνες τις επονείδιστες εικόνες με τους εποχούμενους αστυνομικούς που ελίσσονται ανάμεσα στις διαστημικές ζαρντινιέρες ρίχνοντας τα μηχανάκια τους εναντίον των διαδηλωτών, τότε ο Μεγάλος Περίπατος του Κώστα φαντάζει ακόμα πιο ανοίκειος προς την Αλκη Ζέη, τον Αριστοτέλη, αλλά και τους κατοίκους της πόλης των Αθηνών, απονήρευτους ή περπατημένους.

Πηγή: www.efsyn.gr, Παύλος Μεθενίτης

Κατηγορίες: Xρονολογική σειρά, Ενημέρωση, Κοινωνικά