Το δέος του πολέμου

Ο πόλεμος είναι η στιγμή αυτή που κάνει όλους αυτούς τους τρόπους να μοιάζουν άλλοτε κακόφωνοι, άλλοτε πομπώδεις και άλλοτε γελοίοι.
Οι μέρες είναι επιτακτικές. Και σου ζητούν να πάρεις θέση. Οχι απλώς να επιλέξεις. Αλλά και να διαφημίσεις την επιλογή σου. Να την υπερασπιστείς απέναντι σε άλλες επιλογές. Να συνταχθείς και να διεκδικήσεις την αλήθεια σου. Οφείλουμε να είμαστε διαμπερείς. Αυτό επιτάσσει η εποχή. Και οι μέρες που είναι επιτακτικές.
Υπάρχει ένα αυτονόητο. Το γεγονός πως ο πόλεμος είναι το απόλυτο κακό. Και το δεδομένο πως οφείλουμε να είμαστε με κάθε λαό που δέχεται επίθεση. Οχι με τους επικεφαλής. Με αυτούς που κινδυνεύουν. Πέρα από αυτό το αυτονόητο δεν ξέρω τι υπάρχει. Δεν ξέρω αν υφίσταται καν αυτό το «πέρα από…».
Είναι το ίδιο το δέος απέναντι στον πόλεμο που με κάνει να νιώθω πως οι δικές μου απαντήσεις δεν έχουν καμία σημασία. Ακριβώς γιατί ο πόλεμος τοποθετεί τα πράγματα στην πραγματική τους κλίμακα. Τους δίνει το πραγματικό τους μέγεθος. Ορίζει τη θέση μας μέσα στην Ιστορία. Και κάνει καθετί φορέα της Ιστορίας. Τι νόημα έχει να γράψουμε πως καταδικάζουμε τον Πούτιν, πως το ΝΑΤΟ είναι κακό, πως η Ευρωπαϊκή Ενωση είναι ένας πολιτικός νάνος; Ποιος νοιάζεται;
Καλούμαστε διαρκώς να παίρνουμε θέση. Σαν να υπάρχει μια ημερήσια διάταξη που πρέπει να επεξεργαστούμε. Ομως ο πόλεμος είναι η στιγμή αυτή που κάνει όλους αυτούς τους τρόπους να μοιάζουν άλλοτε κακόφωνοι, άλλοτε πομπώδεις και άλλοτε γελοίοι. Είναι ο μεγάλος ρεαλισμός. Η ζωή στα πραγματικά της όρια και με την πραγματική της διακύβευση.
Ο πολιτισμός μας ορίζει πως οφείλουμε να ζούμε σε ένα ατελείωτο παρόν. Να μη σκεφτόμαστε, να μην μπορούμε καν να φανταστούμε πως τα πράγματα μπορούν να αλλάξουν. Ο πόλεμος στην Ουκρανία μάς εξοργίζει για έναν ακόμη λόγο. Ακριβώς γιατί μας υπενθυμίζει πόσο ρευστά είναι όλα. Πόσο εύκολα οι τύχες μπορούν να αλλάξουν. Ακόμα και αν προκύπτει από δεδομένα που θα μπορούσαν να προβλεφθούν. Ακόμα και αν τα γεγονότα που οδήγησαν εδώ υπήρχαν εδώ και τουλάχιστον μία δεκαετία.
Ο πόλεμος πάντοτε θα μας ξαφνιάζει. Ακριβώς γιατί δεν είναι κάτι που μπορούμε να δεχτούμε ως παρόν. Είμαστε μαθημένοι να τον τοποθετούμε κάπου μακριά. Σε κάποιο παρελθόν. Σε κάποια άλλη ήπειρο. Οχι να μην τον αναγνωρίζουμε. Αλλά να τον καταλαβαίνουμε τόσο ώστε να μας υπενθυμίζει την καλή μας τύχη.
Και όμως. Για τόσους αιώνες ο πόλεμος ήταν πάντοτε αυτός που έδινε σχήμα στην Ιστορία. Μια αναγκαιότητα των συγκεκριμένων πολιτικών συστημάτων. Μια ανάγκη των ισχυρών ώστε να επαληθεύσουν την ισχύ τους. «Υπάρχουν φορές που ο πόλεμος ονειρεύεται τον εαυτό του» έγραφε ο Κλαούζεβιτς. Και για εμάς ο πόλεμος ορίστηκε ως ένας αδιανόητος εφιάλτης.
Ο πόλεμος είναι θάνατος 24 ώρες το εικοσιτετράωρο. Για τους ανθρώπους που τον βιώνουνε φυσικά. Αλλά, σε συμβολικό επίπεδο, και για όλους εμάς τους παρατηρητές του. Μια διαρκής υπενθύμιση της μαλακότητας των υλικών από τα οποία είμαστε φτιαγμένοι. Είναι το απότομο τέλος της κουλτούρας της αθανασίας εντός της οποίας ζούμε. Της κίβδηλης αιώνιας νεότητας και ευημερίας.
Που νομίζουμε πως βιώνουμε ενώ απλώς επιθυμούμε. Γιατί ο πόλεμος πρωτίστως μας υπενθυμίζει πως όσο μακριά και αν μοιάζει, βρίσκεται πάντοτε κάτω από τους δεσμούς, την καθημερινότητα και τις κοινωνικές μας σχέσεις. Και πως την κάθε στιγμή μπορεί να έρθει ξανά στην επιφάνεια.
του Θωμά Τσαλαπάτη

Κατηγορίες: Xρονολογική σειρά, Ενημέρωση, Κοινωνικά